Rugl

Vandamálið varð til vegna þess að enginn gat borgað skuldir. Hvers vegna er þá verið að fá meiri lán?

Eru lánin til þess að brúa það vandamál sem hafa hrannast upp fram að þeim tímapunkti að við notum kerfi sem krefst þess ekki að allir láni öllum í gríð og erg?

Í stuttu máli má segja að vextir eru til þess gerðir að soga upp framleiðslu til ákveðinna aðila. Þeir sem stjórna lánakerfi fá þann pening sem verður til í framleiðslu. Nánar:
- Þjóðarframleiðslan eru þau verðmæti sem verða til þegar ég og þú stundum okkar vinnu (fyrir þá sem stunda þannig vinnu). Í ár á Ísland 100 kr. og á næsta ári á Ísland 110 kr. Á einu ári framleiddi Ísland 10 krónur.
- Hver og einn einstaklingur sem leggur til framleiðlsu fær greidd laun sem eru arður af þessari framleiðslu. Hver einstaklingur fær framleiðsluna greidda í laun mínus "aðstöðugjöld" ef svo má segja. Sumir greiða hærri aðstöðugjöld en aðrir og fá þannig lægri tekjur hlutfallslega miðað við framleiðslu. Aðrir vinna ekki framleiðlsuvinnu og treysta á að framleiðendur borgi þeim pening fyrir þjónustu eða eitthvað þess háttar.
- Ef framleiðendur skulda þá fer hluti af framleiðni þeirra í að greiða lánin og skuldi þeir meira en framleiðnin getur borgað þá fara þeir einfaldlega á hausinn. Tapið lýsir sér í vöxtum. Ef framleiðnin er meiri en vextirnir þá getur hún greitt fyrir lánið annars ekki. Í þessu lánafyrirkomulagi þá er búið að setja upp skuldbindingu þar sem framleiðni er áframseld til annara.

Grunneiningin í þessu kerfi okkar er því framleiðnin. Án framleiðni þá verða ekki til ný verðmæti og við myndum í raun lognast út af vegna þess að grunnþörf okkar er neysla (matar og drykkjar). Við getum þess vegna ekki búið í samfélagi þar sem framleiðlsa er engin, við verðum að minnsta kosti að framleiða til þess að lifa af. Við verðum líka að vernda grunneininguna okkar og hlúa að henni. Við megum alls ekki týna henni til lánadrottna sem, jah, ég hef ekki hugmynd í hvað þeir nota hana í. Að minnsta kosti eru þeir að nota framleiðni annara til þess að lifa af. Hafa fundið leið til þess að láta aðra vinna vinnuna án þess að gera nokkuð sjálfir. Í dýraríkinu þá kallast það að vera sníkjudýr.

Núverandi kerfi á við sníkjudýravandamál að glíma. Ég heyri sérfræðinga taka eftirfarandi dæmi:
Fyrirtæki ætlar að leggja út í framkvæmdir en á ekki pening fyrir því (til dæmis að byggja verksmiðju). Fyrirtækið getur þá tekið lán og byggt verksmiðjuna, sleppt því að byggja verksmiðjuna eða safnað og vonað að tækifærið sé enn fyrir hendi eftir nokkur ár. Sníkjudýravandamálið hérna er að sá sem á efni á því að borga fyrir verksmiðjuna sleppur við að vinna vinnuna, lætur fyrirtækið bara fá peninginn og bíður svo eftir því að fá arðinn greiddann af framleiðslu verksmiðjunnar. Sérfræðingarnir segja að ef þessi lánamöguleiki er ekki fyrir hendi þá "hverfi" þetta tækifæri. Þvílíkt bull auðvitað því ef þetta er raunverulegt "tækifæri" þá verður það að sjálfsögðu nýtt. Kannski ekki einmitt af því fyrirtæki sem fyrst sá tækifærið og gat ekki gripið það af því að það skorti fjármagn heldur þá af einhverjum öðrum sem getur það.

Munurinn er að tækifærin hverfa ekki af því að það er ekki hægt að fá lán. Munurinn er að lánaveitandinn getur stjórnað því hver fær aðgang að tækifærinu. Það er gríðarlegt vald sem ... ekki allir ættu að hafa. Vald sem endurspeglast í misbeitingu á hugmyndinni um einkaleyfi og arð.

Skil það eftir sem verkefni að leysa hvernig lánsvald er vandamálið og nútíma einkaleyfi er afurð/afleiðing þess valds.

Bretar lána Landsbankanum

Athugasemdir

[Greta Björg Úlfsdóttir, 13.10.2008 kl. 17:44]

Bara einföld spurning, frá konu sem ekki er fjármálaspekingur og þanðan af síður fjármálaspekúlant: Hvernig eigum við, þegar ekki er til gjaldeyrir í landinu, að kaupa olíu á flotann án þess að fá lán einhvers staðar utan frá? Það er að segja halda hjólum atvinnulífsins og framleiðninni (fiskveiðunum - stærstu tekjulind okkar) gangandi?

[Steina (IP-tala skráð) 13.10.2008 kl. 18:03]

kannski er einhver launamaður að vinna hjá stofnunninni sem ætlar að lána þeim sem ætlar að byggja verksmiðjuna , og launamaðurinn fær laun borguð af þeim vöxtum sem verksmiðjan þarf að borga, en eyðir laununum síðan að kaupa sér eitthvað sem er framleitt í verksmiðjunni.  Er þetta ekki bara gangur lífsins.

[Björn Leví Gunnarsson, 16.10.2008 kl. 03:00]

"Hvernig eigum við að kaupa olíu á flotann?"

Sama spurning myndi vera "Hvernig eigum við að borga fyrir lánið og þess auki fyrir vextina?"

Vandamálið er sama og hænan og eggið. Sama vandamál og við stöndum frammi fyrir þegar við viljum/þurfum að kaupa eitthvað sem við eigum ekki pening fyrir því. Svarið við því hefur hingað til verið lán lán og meira lán. Yfirdráttur til þess að fara til sólarstranda og gjaldeyrislán til þess að kaupa flottan bíl.

Lán eru alveg fínt út af fyrir sig. Þau hafa aftur á móti takmörk sem er getan okkar til þess að standa undir þeim.

"Launamaður lánar..."

Er launamaðurinn þá ekki bara eigandi nýju verksmiðjunnar? Hver sem gangur lífsins er þá er hann ekki að borga vexti.